আমরা আইলা, নার্গিস, রোয়ানু ইত্যাদি ঝড়ের নামের সাথে পরিচিত। নতুন আরেকটি ঘূর্ণিঝড় এসেছিল যার নাম ফণি- এটির নামকরণ বাংলাদেশের করা।
আজকে চলুন জানার চেষ্টা করি ঘূর্ণিঝড়গুলোর নামকরণ কিভাবে করা হয় এবং কোথায় এই নামগুলো আমরা পেতে পারি। বিশ্ব আবহাওয়া কেন্দ্র বা, World Meteorological Organization এর নামের তালিকা আপনাদের দেখাবো।
ঘূর্ণিঝড় নিভারঃ ২৪ নভেম্বর ইন্ডিপেন্ডেন্ট টেলিভিশনের খবরে দেখলাম ঘূর্ণিঝড় নিভার উপকূলে আঘাত হানছে। নিচের তালিকায় খুজে দেখুন, ইরানের দেয়া নামের তালিকায় এই নামটি পাবেন। আশা করছি বাংলাদেশের মানুষেরা নিরাপদেই থাকবে।
ঘূর্ণিঝড় এর নাম কিভাবে দেয়া হয়?
নামকরণের সুনির্দিষ্ট পদ্ধতি রয়েছে। সারা বিশ্বের আবহাওয়া বিষয়ক একটি আন্তর্জাতিক প্রতিষ্ঠান রয়েছে যেখান থেকে পৃথীবির বিভিন্ন অঞ্চলের ঝড়গুলোর নামকরণের জন্য আঞ্চলিক কমিটি গঠন করা হয়।
বাংলাদেশ পড়েছে উত্তর ভারত মহাসাগর অঞ্চলে, এই অঞ্চলের দেশগুলো হচ্ছে- বাংলাদেশ, ভারত, পাকিস্তান, মায়ানমার, মালদ্বীপ, শ্রীলংকা, থাইল্যান্ড এবং ওমান। এই দেশগুলো থেকে অনেকগুলো নাম প্রস্তাব করা হয় এবং পর্যায়ক্রমে ঝড়গুলোর নামকরণ করা হয়। ইসলাম ধর্মের পবিত্র ধর্মগ্রন্থ কুরআনের একটি উদ্ধৃতি শেয়ার করছি-
“আমি অবশ্যই তোমাদেরকে কিছু না কিছু দিয়ে পরীক্ষায় ফেলবোই:মাঝে মধ্যে তোমাদেরকে বিপদের আতঙ্ক, ক্ষুধার কষ্ট দিয়ে, সম্পদ, জীবন,পণ্য–ফল–ফসল হারানোর মধ্য দিয়ে। আর যারা কষ্টের মধ্যেও ধৈর্য–নিষ্ঠার সাথে চেষ্টা করে, তাদেরকে সুসংবাদ দাও “
একজন ব্রাজিলিয়ান লেখক ‘পাওলো কোয়েলহো’ বলেছেন-
“আমার জীবনে আমি অনেক ঝড় দেখেছি। আর আমি শিখেছি ঝড়কে নিয়ন্ত্রণের শক্তি আমার নেই। কিন্তু আমার আছে ধৈর্য, যার মাধ্যমে আমি ঝড়ের সময় পার করে আগামীর দিকে তাকাতে পারি”
২০২2 সালের ঘূর্ণিঝড়ের তালিকা
ফণী ২০১৯ সালে এসেছে। এরপরের ঝড়গুলো ছিল- বায়ু, হিকা, কিয়ার, মাহা, বুলবুল, সোবা, আমফান ইত্যাদি। ২০২০ সালের নিচের তালিকা থেকে পর্যায়ক্রমে এই অঞ্চলের অর্থাৎ, এশিয়া প্যাসিফিক অঞ্চলের ঝড়গুলোর নামকরণ করা হবে, এরপর ২০২১ সালের এবং ২০২২ সালের নামগুলোও দেয়া হবে পর্যায়ক্রমে। নিচের লিস্ট থেকে ঝড়ের নামগুলো দেখে নিন-
WMO/ESCAP Panel
Member countries
|
Column 1 |
Column 2 |
Column 3 |
Column 4 |
||||
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
|
Bangladesh |
Nisarga |
Nisarga |
Biparjoy |
Biporjoy |
Arnab |
Ornab |
Upakul |
Upokul |
India |
Gati |
Gati |
Tej |
Tej |
Murasu |
Murasu |
Aag |
Aag |
Iran |
Nivar |
Nivar |
Hamoon |
Hamoon |
Akvan |
Akvan |
Sepand |
Sepand |
Maldives |
Burevi |
Burevi |
Midhili |
Midhili |
Kaani |
Kaani |
Odi |
Odi |
Myanmar |
Tauktae |
Tau’Te |
Michaung |
Migjaum |
Ngamann |
Ngaman |
Kyarthit |
Kjathi |
Oman |
Yaas |
Yass |
Remal |
Re-Mal |
Sail |
Sail |
Naseem |
Naseem |
Pakistan |
Gulab |
Gul-Aab |
Asna |
As-Na |
Sahab |
Sa-Hab |
Afshan |
Af-Shan |
Qatar |
Shaheen |
Shaheen |
Dana |
Dana |
Lulu |
Lulu |
Mouj |
Mouj |
Saudi Arabia |
Jawad |
Jowad |
Fengal |
Feinjal |
Ghazeer |
Razeer |
Asif |
Aasif |
Sri Lanka |
Asani |
Asani |
Shakhti |
Shakhti |
Gigum |
Gigum |
Gagana |
Gagana |
Thailand |
Sitrang |
Si-Trang |
Montha |
Mon-Tha |
Thianyot |
Thian-Yot |
Bulan |
Bu-Lan |
United Arab Emirates |
Mandous |
Man-Dous |
Senyar |
Sen-Yaar |
Afoor |
Aa-Foor |
Nahhaam |
Nah-Haam |
Yemen |
Mocha |
Mokha |
Ditwah |
Ditwah |
Diksam |
Diksam |
Sira |
Sira |
WMO/ESCAP Panel Member countries |
Column 5 |
Column 6 |
Column 7 |
Column 8 |
||||
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
|
Bangladesh |
Barshon |
Borshon |
Rajani |
Rojoni |
Nishith |
Nishith |
Urmi |
Urmi |
India |
Vyom |
Vyom |
Jhar |
Jhaar |
Probaho |
Probaho |
Neer |
Neer |
Iran |
Booran |
Booran |
Anahita |
Anahita |
Azar |
Azar |
Pooyan |
Pooyan |
Maldives |
Kenau |
Kenau |
Endheri |
Endheri |
Riyau |
Riyau |
Guruva |
Guruva |
Myanmar |
Sapakyee |
Zabagji |
Wetwun |
We’wum |
Mwaihout |
Mwei’hau |
Kywe |
Kjwe |
Oman |
Muzn |
Muzn |
Sadeem |
Sadeem |
Dima |
Dima |
Manjour |
Manjour |
Pakistan |
Manahil |
Ma-Na-Hil |
Shujana |
Shu-Ja-Na |
Parwaz |
Par-Waaz |
Zannata |
Zan Naa Ta |
Qatar |
Suhail |
Es’hail |
Sadaf |
Sadaf |
Reem |
Reem |
Rayhan |
Rayhan |
Saudi Arabia |
Sidrah |
Sadrah |
Hareed |
Haareed |
Faid |
Faid |
Kaseer |
Kusaer |
Sri Lanka |
Verambha |
Ve-Ram-Bha |
Garjana |
Garjana |
Neeba |
Neeba |
Ninnada |
Nin-Na-Da |
Thailand |
Phutala |
Phu-Ta-La |
Aiyara |
Ai-Ya-Ra |
Saming |
Sa-Ming |
Kraison |
Krai-Son |
United Arab Emirates |
Quffal |
Quf-Faal |
Daaman |
Daa-Man |
Deem |
Deem |
Gargoor |
Gar-Goor |
Yemen |
Bakhur |
Bakhoor |
Ghwyzi |
Ghwayzi |
Hawf |
Hawf |
Balhaf |
Balhaf |
WMO/ESCAP Panel Member countries |
Column 9 |
Column 10 |
Column 11 |
Column 12 |
Column 13 |
|||||
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
Name |
Pron’ |
|
Bangladesh |
Meghala |
Meghla |
Samiron |
Somiron |
Pratikul |
Protikul |
Sarobor |
Sorobor |
Mahanisha |
Mohanisha |
India |
Prabhanjan |
Prabhanjan |
Ghurni |
Ghurni |
Ambud |
Ambud |
Jaladhi |
Jaladhi |
Vega |
Vega |
Iran |
Arsham |
Arsham |
Hengame |
Hengame |
Savas |
Savas |
Tahamtan |
Tahamtan |
Toofan |
Toofan |
Maldives |
Kurangi |
Kurangi |
Kuredhi |
Kuredhi |
Horangu |
Horangu |
Thundi |
Thundi |
Faana |
Faana |
Myanmar |
Pinku |
Pinnku |
Yinkaung |
Jin Gaun |
Linyone |
Lin Joun |
Kyeekan |
Kji Gan |
Bautphat |
Bau’hpa |
Oman |
Rukam |
Roukaam |
Watad |
Wa Tad |
Al-jarz |
Al-Jarouz |
Rabab |
Ra Bab |
Raad |
Raad |
Pakistan |
Sarsar |
Sar-Sar |
Badban |
Baad-Baan |
Sarrab |
Sarrab |
Gulnar |
Gul-Nar |
Waseq |
Waa-Seq |
Qatar |
Anbar |
Anbar |
Oud |
Oud |
Bahar |
Bahar |
Seef |
Seef |
Fanar |
Fanaar |
Saudi Arabia |
Nakheel |
Nakheel |
Haboob |
Haboob |
Bareq |
Bariq |
Alreem |
Areem |
Wabil |
Wobil |
Sri Lanka |
Viduli |
Viduli |
Ogha |
Ogha |
Salitha |
Salitha |
Rivi |
Rivi |
Rudu |
Rudu |
Thailand |
Matcha |
Mat-Cha |
Mahingsa |
Ma-Hing-Sa |
Phraewa |
Phrae-Wa |
Asuri |
A-Su-Ri |
Thara |
Tha-Ra |
United Arab Emirates |
Khubb |
Khubb |
Degl |
Degl |
Athmad |
Ath-Md |
Boom |
Boom |
Saffar |
Saf-Faar |
Yemen |
Brom |
Brom |
Shuqra |
Shuqrah |
Fartak |
Fartak |
Darsah |
Darsah |
Samhah |
Samhah |
বাংলাদেশের বড় ঘূর্ণিঝড়গুলো: ২০১৭ সালে মোড়া, ২০১৩ সালে মহাসেন, ২০০৯ সালে আইলা, ২০০৭ সালে সিডর, ১৯৯১ সালের ঝড়, ১৯৭০ সালের ঝড়, ১৮৭৬ সালে বাকেরগঞ্জ ঘূর্ণিঝড়।
ঘূর্ণিঝড় ইয়াস
ভারতের পশ্চিমবঙ্গ এবং ওডিশায় আঘাত হানবে ইয়াস। খুব স্বাভাবিকভাবেই বাংলাদেশেও এর প্রভাব পড়বে প্রবলভাবে। ১৪ টি উপকূলীয় জেলায় ৮০ থেকে ১০০ কিলোমিটার প্রতি ঘন্টা বেগে ঝড় হবে।
নাম নিয়ে একটা বিভ্রান্তি লক্ষ্য করা যাচ্ছে। কেউ কেউ সংস্কৃত বা, হিন্দি শবের মতো করে এটিকে বাংলা যশ এ রূপান্তরিত করছেন যা ভুল। আপনারা উপরে দেয়া ঝড়ের নামের তালিকায় একটু চোখ বুলিয়ে দেখুন, নামটি ওমানের দেয়া। এটি একটি আরবি নাম যার অর্থ হতাশা বা, নৈরাশ্য। যশ, খ্যাতি এগুলোর সাথে এই নামের কোন সম্পর্ক নেই। সৃষ্টিকর্তা সবাইকে বিপদ থেকে রক্ষা করুন।
তথ্যসূত্রঃ Tropical Cyclone Names in the Bay of Bengal and the Arabian Sea(বিশ্ব আবহাওয়া কেন্দ্র)